KOMPOST NEDİR?
Kompost, organik maddelerin daha basit organik ve inorganik maddelere ayrıştırılması işlemidir. İyi bir kompost bitki besin elementi, organik madde ve yararlı organizmalar açısından zengindir. Kompostlaştırma aslında doğada her yerde yürüyen bir süreçtir ve ekosistemdeki bir besin geri dönüşümüdür. Kompost yapımı; bu doğal olayın iyi bir şekilde incelenip taklit edilmesiyle oluşan bir prosesler zinciridir. Bir başka deyişle, doğadaki süregelen bu ayrışma olayı, ideal koşulların yaratılmasıyla teşvik edilip bir anlamda hızlandırılmasıdır.
KOMPOST YAPMANIN YARARLARI NELERDİR?
İnsan ve hayvan tüketimi amacıyla değerlendirilemeyecek gıda dahil tüm organik atıkların kompost olarak değerlendirilmesi birçok yarar sağlayacaktır.
Kompost yapımı ile toprak düzenleyici özelliği olan ve gübre değeri de olan bir materyal elde edilir.
Toprak pH’ını düzenler.
Toprağın fiziksel ve kimyasal yapısını düzenler ve toprak nemini korumaya yardımcı olur.
Topraktaki bitkiler tarafından kullanılması zor olan bitki besin maddeleri kullanılabilir hale gelir.
Sıcak kompostlama işlemi sırasında oluşan yüksek sıcaklık hastalık yapıcı patojenler ile yabancı ot tohumlarını yok eder.
Kimyasal gübreden yararlanma oranı en uygun koşullarda bile %50-60’lara ancak ulaşabilmektedir. Diğer bir deyişle kimyasal gübrelerin neredeyse yarısı ya toprakta fikse edilmekte ya da yıkanarak, sızarak yerüstü ve yer altı su kaynaklarına veya gaz halinde atmosfere karışmaktadır. Kimyasal gübrelerle birlikte uygulanan organik materyaller, kimyasal gübre kullanım etkinliğini arttırır.
Tarımsal üretim yapan işletmelerden çıkan atıklar ve kontrolsüz depolanmaları sonucu oluşan sızıntılar, yerüstü ve yeraltı suyu kalitesini bozmakta ve zamanla kullanılamaz duruma getirmektedir. Diğer taraftan işletmelerde depolama ve dönüştürme olanaklarının yetersizliği bu atıkların açıkta boş arazilerde kontrolsüz büyük yığınlar şeklinde bekletilmelerine bağlı olarak, kötü koku ve hoş olmayan görüntü yanında önemli çevre ve sağlık problemlerine de neden olmaktadır. Kompost yapımı, bu bakımdan işletmelerde oluşan atık sorununun çözümü, atıklar nedeniyle oluşan çevre ve sağlık problemlerinin bir ölçüde bertaraf edilmesi için oldukça yararlı bir uygulamadır. Toprağı, yerüstü suyu ve yeraltı suyu kalitesini korur. Karbon ayak izini azaltır ve çöplerden metan salınımını azaltır. Atık maliyetlerini düşürür, çöp depolama sahalarına olan ihtiyacı azaltmaya yardımcı olur.
Kompostlar her türlü bitkisel üretimde kullanılmaktadır.
Kompostlar, toprakta suyu muhafaza etmek için malçlama amacıyla da kullanılabilir. Malçlama yüzeyden olan su kaybını ve bitkilerin su tüketimini azaltır; ayrıca bazı bitki hastalıklarını önleyebilir.
Toprakta, zengin bitki besin maddesi içeriğine sahip humus oluşturmak üzere, organik maddeyi parçalayan yararlı bakteri ve mantar üretimini teşvik eder.
KAÇ ÇEŞİT KOMPOSTLAMA VARDIR?
Soğuk (yavaş) kompostlama ve sıcak kompostlama olmak üzere iki çeşit kompostlama vardır. Evde kompostlama için genelde soğuk kompostlama yapılır. İşletmeler bazında genelde sıcak kompostlama yapılır. Sıcak kompostlama da kompostun hazır hale gelme süresi biraz daha kısadır.
NE ZAMAN KOMPOST YAPILABİLİR?
Yılın her zamanı kompost yapılabilir. Ancak yazın sonundan kışın başına kadar geçen süre kompost yapmak için en uygun zamandır.
KOMPOST YAPILABİLECEK MADDELER
Meyve ve sebze artıkları
Yumurta kabukları
Kahve telvesi ve fitreler
Poşet çaylar
Fındık zurufu ve kabuğu
Karton, kağıt vs.
Dökülmüş, kurumuş, çürümüş yapraklar,
Dallar, diğer bitki artıkları
Biçilmiş çim parçaları
İç mekan bitkileri
Sap ve saman, tahıl sapları
Yapraklar Talaş ve Odun kıymıkları
Pamuk ve yün parçaları
Odun külleri
Antepfıstığı işleme atıkları
Zeytinyağı üretim atıkları (karasu hariç)
Çay işleme atıkları,
Meyve suyu fabrika posaları
Şekerpancarı baş ve yaprakları vb. materyaller
Nelerden Kompost Yapılmaz?
Kara ceviz ağacı yaprakları veya dalları
Kömür ya da odun kömürü külleri
Süt ve süt ürünleri
Hastalıklı ve böcekli bitkiler ya da bitki parçacıkları
Sıvı yağlar, gres yağları, yağlar
Et artıkları, balık kılçığı ve diğer artıkları ve atıkları
Kedi köpek dışkıları veya kullanılmış kedi kumu
Pestisitlerle muamele edilmiş bahçe üzerine dökülmüş, kurumuş, çürümüş yapraklar, bahçe üzerindeki dallar, diğer bitki artıkları
Tohum içeren yabani bitkiler
Plastik, cam, metal içeren maddeler
Temizlik malzemeleri
Çay ve kahve poşetleri
İşlenmiş ve alüminyumlu kağıtlar
Tıbbi atıklar
Narenciyeler
Gazete, dergi, kuşe kağıdı vb.
KOMPOST YAPIMINDA YEŞİL, KAHVERENGİ MADDELER VE NEM NE ANLAMA GELİR?
En basit düzeyde kompostlama yeşil ve kahverengi maddelerin bir karışımını ve nem gerektirir.
Yeşil maddeler; yapraklar, biçilmiş çim kalıntıları ve gıdaları hazırlarken ortaya çıkan havuç, soğan kabukları, elmanın yenilemeyen kısımları gibi meyve ve sebzelerin atık ve kalıntılarını içeren azotça zengin artık ve atıklardır.
Kahverengi maddeler; kuru yapraklar, dallar, yontulmuş odun parçaları, kağıt, sap, çam ibreleri, ağaç kabukları (çam ağaçları kabuğu hariç) gibi karbonca zengin odunsu materyallerdir.
Yeşil maddeler kompost için azot sağlarken, kahverengi maddeler karbon sağlar.
Nem ise, organik maddenin parçalanmasına yardımcı olur. Mikroorganizma faaliyetinin artması için karışım, ara sıra karıştırılarak havalandırılmalı ve nemli tutulmalıdır.
DIŞ MEKANDA KOMPOST HAZIRLAMAK
Kare uçlu kürekler ve sprey başlıklı hortumlar, çöp kutusu ya da uygun boyda bir kutu/kova tedarik edilmesi yararlı olacaktır. Düzenli karıştırma ya da kompostun çevrilmesi ve biraz su ve arasıra havalandırma kompost yapımını hızlandıracaktır.
Dış Mekanda Kompost Nasıl Yapılır?
Kompost yığınınız ya da kompostun hazırlanacağı çöp kutusu/ kovası için nemlendirme için gerekli suyun temin edilebileceği yerin yakınında kuru ve gölgelik bir yer seçiniz.
Kaliteli bir kompost hazırlama işlemi için, büyük parçaların ufalanmış ya da küçük parçalara ayrılmış olduğundan emin olunuz, topladığınız kahverengi ve yeşil materyalleri ekleyiniz.
Materyal ekledikçe kuru materyalleri nemlendiriniz.
Kompost yığınınızı oluşturduğunuzda, biçilmiş yeşil çim kalıntılarını ve yeşil atığı yığına karıştırınız ve çürümüş meyve ve sebze atığını ise kompost materyalin 25 cm derinliğine karıştırınız.
Nemin muhafaza edilmesi için kompostun üzerine bir plastik örtü ya da nemi koruyacak başka bir materyal örtebilirsiniz.
Kompostunuzu düzenli aralıklarla karıştırarak havalandırınız ve kontrol ediniz.
Alttaki materyal koyu ve renkçe zengin olduğu zaman kompostunuz kullanıma hazırdır.
Kompost oluşumu kullanılan artık ve atığın azot ve karbon içeriğine göre, 2 ay – 6 ay arası sürecektir.
Teşekkür ederim
YanıtlaSil